30 yıl önce bugün dünya, insanlık tarihinin en korkunç katliamlarından birine uyandığında takvimler 26 Şubat 1992’yi gösteriyordu.
Tarihin en kara ve kanlı lekelerinden biri olan bu katliam, Azerbaycan’ın Dağlık #Karabağ bölgesindeki #Hocalı kasabasında meydana geldi. Ermeni askerleri kadın, erkek, çocuk ayrımı yapmaksızın önüne geleni katletmesiyle tarihe eşine az rastlanır bir #katliam gerçekleşti.
26 Şubat’a giden süreç
SSCB’nin dağılma sürecine girdiği 1980’li yılların ikinci yarısında, Ermenistan, Azerbaycan’a ait olan Karabağ bölgesinin dağlık kısmında hak iddia etti. Rusların Müslümansızlaştırma politikasının bir sonucu olarak bölgede çok sayıda Ermeni nüfuzu bulunsa da, burası hukuki olarak Azerbaycan’a aitti. Tansiyon, Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermenilerin 1988 yılında Azerbaycan’dan ayrılıp Ermenistan’a katılmak istemesiyle iyice yükseldi. Dağlık Karabağ Meclisi, Ermenistan’a bağlandığını ilan etti. Azerbaycan da buna karşılık Dağlık Karabağ Bölgesi’nin özerk statüsünü kaldırdı ve kendine bağladı.
Ermeni kuvvetlerin Dağlık Karabağ bölgesini işgal etmesi
Azerbaycan’ın bu adımına karşılık Karabağ özerk yönetimi, Azerbaycanlıların katılmadığı bağımsızlık referandumuyla bölgeyi “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti” ilan etti. İki taraf arasındaki gerginliğin artması sonucu, Rusların desteğini alan Ermeni kuvvetleri, Dağlık Karabağ bölgesini işgal etti.
Hocalı kasabası
Konumu itibarıyla Dağlık Karabağ’ın en önemli noktalarından biri olan Hocalı, 936 kilometrekarelik alana ve 7 bin nüfuza sahipti. Ancak çatışmalardan dolayı nüfus 3 bine kadar düşmüştü. Bölgedeki tek havaalanının burada olması nedeniyle stratejik öneme sahipti.
O kara gece
Ermeni kuvvetler 1991 yılının sonları harekete geçerek, Hocalı civarındaki köyleri ele geçirdi. 25 Şubat 1992 tarihinde Ermeni güçler harekete geçti ve Hocalı’ya saldırmaya başladılar. Bilindiği kadarıyla Rus ordusunun o zaman Hankendi’de bulunan güçlerinden yardım alan Ermeniler, Rusların teknik imkanlarını da kullanarak kenti top ve tank ateşine tuttular. Zira saldırıda bizzat Rusların da yer aldığı kayıtlara geçmişti. 26 Şubat sabahına kadar süren katliam, 613 masum kişinin canına maloldu.
Katliamın bilançosu
#Ermeni askerlerinin gece karanlığında yaptığı katliam, 26 Şubat’tın ilk ışıklarıyla insanlık tarihine kara bir leke olarak yazıldı. Sivillerin toplu şekilde öldürülmesi ve hunharca eylemler, o dönemde çekilen görüntüler ve katliamdan sağ kurtulanların anlattıkları tarihe kanlı harflerle yazıldı.
Resmi kayıtlara göre, öldürülenlerden 63’ü çocuk, 106’sı kadın, 70’i yaşlıydı. 487 kişi ağır yaralı olarak kurtulmuştu. 1275 kişi ise, Ermeni güçlerin elinde esirdi. Esir alınan 68’i kadın, 26’sı çocuk 150 kişiden hiç haber alınamadı.
Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti.
İşgal altındaki Karabağ artık özgür
Azerbaycan-Ermenistan sınırında 14 Temmuz’da 2020’de çıkan çatışmalarda, Azerbaycan ordusundan biri tümgeneral olmak üzere 7 askerin şehit olması, Dağlık Karabağ’ın işgalden kurtarılmasına giden savaşın fitilini ateşleyen bir gelişme oldu.
Azerbaycan ordusu, 27 Eylül’de Ermeni güçlerinin Dağlık Karabağ yakınlarında sivil yerleşimlere ateş açması üzerine topraklarını işgalden kurtarmak üzere karşı saldırı başlattı.
İşgal altındaki topraklar Azerbaycan ordusu tarafından bir bir kurtarıldı. Toplamda 5 şehir, 4 kasaba, 287 köyde yeniden #Azerbaycan bayrağı dalgalanmaya başladı. 44 gün süren çatışmalar boyunca Ermenistan ordusunun saldırılarında 100 sivil hayatını kaybetti. 416 sivil yaralandı.
